Nhiều năm qua, người dân ở miếu Thiên Ngưu và các làng lân cận vẫn luôn truyền miệng rằng: Vận mệnh nhà họ Ninh là do phụ nữ đánh cắp mà có.
Giống như nhiều truyền thuyết dân gian khác, câu chuyện về sự phát đạt của nhà họ Ninh đã biến hóa thành nhiều phiên bản khác nhau qua bao thế hệ truyền miệng của người dân thôn quê. Nhưng sự khác biệt chỉ nằm ở những chi tiết nhỏ nhặt, còn cốt lõi của câu chuyện thì gần như không thay đổi. Ở phần mở đầu câu chuyện, nhà họ Ninh ở miếu Thiên Ngưu chỉ là một hộ ngoại lai. Một người đàn ông trẻ tuổi tên Ninh Tam, cùng với vợ và hai cô con gái, chen chúc sống trong một căn nhà lụp xụp ở đầu làng Thiên Ngưu. Ninh Tam đến từ vùng quê phía Bắc, sinh ra đã là một kẻ nghèo kiết xác. Khi còn nhỏ chăn bò cho nhà giàu; lớn lên thì làm thuê dài hạn cho nhà đó. Ninh Tam là người không an phận, làm được hai năm, anh ta lại dụ dỗ một cô hầu gái của nhà chủ, bỏ trốn hơn hai trăm dặm đến miếu Thiên Ngưu, bởi vì ở đây có Phí Ma Tử là một người bà con xa giàu nhất vùng. Phí Ma Tử thu nhận Ninh Tam, cho anh ta một căn nhà trông coi ruộng rẫy cũ nát và cấp cho vài mẫu đất để canh tác. Ninh Tam và cô hầu gái kia an cư, chẳng bao lâu sinh được một cô con gái, rồi một năm sau lại sinh thêm một cô nữa. Lúc này Ninh Tam vẫn chẳng có gì nổi bật. Tuy Phí Ma Tử thu nhận anh ta, nhưng không hề đối đãi đặc biệt so với các tá điền khác. Mỗi mùa thu hoạch, quản gia của nhà họ Phí đến thu tô, cân là cân, lạng là lạng, chẳng mảy may nương tay. Ninh Tam kéo theo cả gia đình, cuộc sống trôi qua vô cùng khó khăn.
Cơ duyên thay đổi số phận của Ninh Tam và các thế hệ sau bắt nguồn từ một ngày nọ, khi anh ta gặp một gã say rượu. Về việc gặp ở đâu, các truyền thuyết không giống nhau. Có người nói Ninh Tam đang cuốc cỏ ngoài đồng thì bất ngờ gặp một ông lão đi loạng choạng, đến xin anh ta một điếu thuốc. Có người lại kể Ninh Tam đang gánh nước bên sông thì gặp một ông lão xin nước uống. Nhưng dù thế nào thì cũng giống như một dòng sông ở đâu đó chia thành nhiều nhánh nhỏ, rồi đến một chỗ lại hợp thành một dòng, sau đó câu chuyện này đều kể rằng: Gã say kia là một thầy phong thủy. Trong cơn say, ông ta buột miệng nói ra một bí mật quan trọng không nên tiết lộ. Ông ta kể với Ninh Tam rằng ông ta đã tìm được một ngôi mộ có vị trí phong thủy tốt nhất trong đời mình và đã dành nó cho người mà ông ta yêu quý nhất. Ninh Tam hỏi dành cho ai, thầy phong thủy chỉ tay về phía ngọn núi ở hướng đông, bảo đó là mẹ của Lưu Quán Tử. Ninh Tam biết Lưu Quán Tử, đó là một thanh niên trông coi núi rừng cho nhà họ Phí, quanh năm sống cùng mẹ trên núi. Mới hôm qua, anh ta nghe tin mẹ của Lưu Quán Tử qua đời. Thầy phong thủy lảm nhảm trong cơn say: Chết hay lắm! Người già thì phải chết chứ! Nghĩ lại lúc bà ấy còn trẻ đẹp biết bao, làm ta mê mẩn, ngày nào cũng đến nhà bà ấy. Chồng bà ấy đánh ta vỡ đầu ta cũng không chừa. Nhưng giờ đây bà ấy đã già, già đến mức chẳng ai muốn nhìn nữa, cậu nói xem bà ấy không chết thì để làm gì! Dù vậy, ta chẳng quên tình nghĩa xưa, ta đã chọn một ngôi mộ có phong thủy tốt để con trai bà ấy xin chủ đất mà chôn cất, cũng coi như không phụ lòng bà ấy! Lúc này, Ninh Tam liền hỏi chiếm được ngôi mộ ấy thì có lợi gì. Thầy phong thủy vung tay nói: Cậu cứ đợi mà xem cháu nội của bà ấy, không dựng được cột cờ mới lạ! Sau khi gã say rời đi, Ninh Tam lập tức lên núi Đông. Quả nhiên, anh ta thấy trước ngọn núi có một ngôi mộ mới, Lưu Quán Tử đang ngồi một mình trước mộ. Ninh Tam quan sát chàng trai, lạ thay, trên khuôn mặt Lưu Quán Tử chẳng hề có vẻ đau buồn của người mất mẹ, trái lại còn thoáng nét vui mừng kín đáo. Điều này khiến Ninh Tam càng tin tưởng vào lời thầy phong thủy hơn. Nhìn ngôi mộ rồi nhìn chàng trai, trong đầu anh ta lóe lên một ý nghĩ như tia chớp. Ngày hôm sau trở về nhà, anh ta liền bảo vợ lên núi.
Câu chuyện kể đến đây thường dễ bị lệch lạc. Trong suốt gần trăm năm, qua vô số lần truyền miệng, luôn có người đặt nghi vấn. Họ nói Ninh Tam đúng là không biết xấu hổ, sao lại có thể dùng chiêu trò như vậy? Nhưng những người kể chuyện luôn giữ vẻ mặt điềm tĩnh như nắm giữ chân lý, ung dung khẳng định chắc nịch. Họ nói, các người nghĩ Ninh Tam từng đọc sách thánh hiền, biết thế nào là xấu hổ, thế nào là liêm sỉ sao? Huống chi, người vợ của anh ta vốn xuất thân là một cô hầu, chắc chắn chẳng phải loại tử tế. Có người kể chuyện thậm chí còn quả quyết rằng, thực ra cô hầu đó đã từng qua tay cậu chủ nhà giàu, bị cậu chủ chán rồi đá đi, sau đó mới bám lấy Ninh Tam. Lời kể như vậy khiến việc người vợ của Ninh Tam lên núi trở thành lẽ đương nhiên.
Người phụ nữ nhỏ bé ấy lên núi, rồi ngủ với Lưu Quán Tử. Quá trình diễn ra thế nào, người ta kể trăm đường khác nhau. Trong những lời kể về sự việc này, các kể chuyện đều để trí tưởng tượng của mình bay xa hết mức. Có người nói Lưu Quán Tử đã độc thân nhiều năm, thấy một người phụ nữ chủ động đến tận cửa thì như niềm vui từ trên trời rơi xuống, lập tức quấn lấy cô ta, gieo một hạt giống quý giá vào bụng. Có người lại kể vì mẹ mới qua đời nên Lưu Quán Tử còn chút do dự, người phụ nữ ấy phải thi triển đủ mọi mưu mẹo mới dụ được anh ta, khiến kế hoạch của Ninh Tam thành công. Nhưng dù kể thế nào, câu chuyện đến cuối cùng đều có chung một kết cục: Không lâu sau Lưu Quán Tử cưới vợ, sinh con. Mười tám năm sau, con trai anh ta vẫn giống cha, làm nghề trông núi. Anh ta tìm đến thầy phong thủy già để hỏi nguyên do. Thầy phong thủy già cũng cảm thấy kỳ lạ, bèn tra hỏi kỹ lưỡng về chuyện của Lưu Quán Tử năm xưa. Sau khi hỏi rõ ngọn ngành, ông ta ôm cổ tay than dài: Ôi, đứa con quý giá đã bị cậu vứt bỏ từ lâu, cậu còn tìm ta làm gì?! Lưu Quán Tử như ngộ ra điều gì, bèn đến làng xem tình cảnh nhà họ Ninh. Lúc này, cờ hiệu báo tin con trai Ninh Tam đỗ cử nhân đã bay phấp phới trước cổng nhà họ Ninh. Lưu Quán Tử hối hận khôn nguôi, trở về núi, nằm bệt hai tháng không dậy, u uất mà qua đời.
Đây chính là truyền thuyết về sự phát đạt của nhà họ Ninh. Dù truyền thuyết này thật hay giả thì việc tổ tiên nhà họ Ninh từng có một người đỗ tiến sĩ, sau làm tri huyện ở huyện Giới Hưu, tỉnh Sơn Tây là sự thật không thể chối cãi. Người tổ tiên ấy tên Ninh Tham, quả là một nhân vật xuất chúng. Dù xuất thân nghèo khó, nhưng năm lên sáu, cậu đã cầm que gỗ viết chữ trên đường phố. Một hôm, cậu viết kín nửa con đường bằng cát, tình cờ Phí lão gia đi ngang qua, thấy chữ trên mặt đất trông rất ra hồn, thầm lấy làm lạ. Ông bảo Ninh Tham đọc cho ông nghe, không ngờ Ninh Tham lau mũi rồi đáp rằng mình không biết chữ. Phí lão gia hỏi: Không biết chữ sao lại viết được? Ninh Tham đáp: Con nhìn câu đối dán trên cửa nhà người ta, rồi bắt chước viết. Phí lão gia nghe vậy thì kinh ngạc: Gớm, không biết đọc mà đã nhớ được chữ, thằng bé này không phải thần đồng thì là gì? Ông vội vàng tìm Ninh Tam thương lượng, bảo đưa đứa trẻ đến nhà ông học cùng cậu chủ, mọi chi phí học hành không cần Ninh Tam lo. Vào học ở trường tư, Ninh Tham quả nhiên khác thường. Theo lời thầy dạy, cậu học không giống đọc mà như “nuốt” sách. Chẳng mấy năm, cậu nắm rõ hết Tứ thư Ngũ kinh. Năm mười tám tuổi cậu đỗ cử nhân; năm hai mươi mốt đỗ tiến sĩ. Đến năm hai mươi sáu cậu được bổ làm tri huyện. Bảy, tám năm sau, cậu đã tậu được ba mươi khoảnh đất ở quê nhà. Nếu không phải vì năm ba mươi sáu tuổi mắc bệnh thương hàn mà qua đời, gia nghiệp nhà họ Ninh hẳn còn đồ sộ hơn. Đáng tiếc, nhà họ Ninh chỉ sản sinh được một Ninh Tham. Các con cháu sau này dù cũng được học hành, nhưng không ai thành đạt. Hơn nữa sau thời Ninh Tham, nhà họ Ninh còn gặp một trận hỏa hoạn bí ẩn, khiến gia thế suy sụp trong chớp mắt. Người ta đồn rằng đó là do thầy phong thủy già, thấy công sức mình bỏ ra không mang lại lợi ích cho người phụ nữ ông yêu quý, tức giận mà giở trò. Cách thức cụ thể là thầy phong thủy đã bí mật cắm mấy cây đinh gỗ đào quanh cột cờ trước cửa nhà Ninh Tham, khiến vận may của nhà họ Ninh bị phá hủy. Cũng có người nói rằng việc thầy phong thủy giở trò là do nhà họ Phí xúi giục. Ninh Tham có thể vào học hành toàn nhờ nhà họ Phí, nhưng nhà họ Ninh lại vong ân bội nghĩa. Khi Ninh Tham kiếm được tiền và trở về tậu đất, phần lớn đất đai đều cướp từ tay nhà họ Phí khiến vị thế của nhà họ Phí ở làng Thiên Ngưu sụt giảm nghiêm trọng. Như vậy, lẽ nào nhà họ Phí lại không tìm cách trả thù?
Không biết thầy phong thủy có giở thêm trò gì khác không, nhà họ Ninh còn gặp một chuyện kỳ lạ: đời đời không trưởng tử. Dù ở thế hệ nào, khi phân chia tài sản, trưởng tử luôn được chia nhiều hơn, nhưng sống một thời gian, người anh cả lại không bằng được các em. Hoặc là chết sớm hoặc là nghèo đi. Vì thế, dòng trưởng tử giống như một ống nước rò rỉ, khiến tài sản nhà họ Ninh cứ thế hao hụt dần. Đến năm Tuyên Thống thứ hai (1910), khi chi trưởng nhà họ Ninh lại phân chia tài sản, dù Ninh Học Tường được chia nhiều hơn em trai ba phần với tư cách trưởng tử, cũng chỉ có năm khoảnh đất và năm cặp bò.
Chuyện xảy ra vào ngày mùng bảy tháng Chạp năm Dân Quốc thứ mười lăm (1926). Hôm đó thời tiết rất đẹp. Sáng sớm Ninh Học Tường vác sọt phân ra khỏi làng. Hôm nay ông định đến thôn Vương Gia Đài, cách đó bốn dặm. Ngày kia con gái lớn của ông - Tú Tú sẽ xuất giá. Tối qua ông tính toán lại, trong tám hộ tá điền ở thôn đó, vẫn còn ba hộ chưa gửi quà mừng. Nghĩ đi nghĩ lại, cả ba hộ này đều là những kẻ khó ưa, nộp thóc và làm công luôn không suôn sẻ, cần phải đến thúc giục. Lần đầu tiên trong đời tiễn con gái đi lấy chồng, quà mừng nhất định phải thật nhiều, như thế mặt mũi ông mới vẻ vang hơn. Đây là một. Thứ hai, không thể để lũ khốn đó phá hỏng quy củ — chủ nhà tổ chức chuyện vui, bọn tá điền giả vờ như không biết, chuyện này là thế nào.
Ninh Học Tường vừa nghĩ ngợi như vậy vừa bước đến cổng tây của thôn. Lúc này, hai cánh cổng gỗ sồi cao bằng nửa người đã mở, hai chàng trai trẻ trông cổng đang thu tay vào áo, ngồi xổm dưới chân tường sưởi nắng. Thấy ông, họ liền chào: “Đại lão gia ra ngoài ạ?” Ninh Học Tường liếc mắt qua loa, chẳng buồn đáp lại họ bèn bước ra khỏi cổng. Những người trông cổng này đều thuộc Thanh Kỳ Hội, do con trai ông - Ninh Khả Kim quản lý. Vì vậy, với tư cách là cha của Ninh Khả Kim, tất nhiên ông chẳng cần phải khách sáo với họ.
Ra khỏi cổng, Ninh Học Tường nhìn thấy một đống phân người còn phủ sương trắng bên ngoài tường. Ông đặt sọt xuống, dùng chiếc chĩa phân bốn ngạnh bằng sắt cào đống phân lên rồi lại vác sọt tiếp tục đi. Vác sọt phân khi đi đường là thói quen cũ của Ninh Học Tường. Ông không giống những địa chủ khác, đi đường vung vẩy hai tay không, thậm chí còn sai người làm thuê đẩy xe chở mình. Ông hiểu giá trị của phân. Đó là thứ có thể biến thành lúa gạo. Giống như người chết hóa thành ma quỷ rồi ma quỷ lại đầu thai làm người, phân và lúa gạo cũng biến đổi qua lại lẫn nhau. Phân là hồn của lúa, lúa là tinh hoa của phân. Làm chủ đất, phải hiểu rõ đạo lý này. Ninh Học Tường vừa nhặt phân vừa đi. Đi được hai dặm, sọt phân đã nặng trĩu, mép sọt cọ vào xương cụt khiến ông hơi đau. Ven đường là đất của ông nhưng ông không đổ phân ra đó. Vì đây là đất cho thuê, mà đất cho thuê thì không cần ông phải bón phân, phân bón là do nhà tá điền tự lo. Mãi đến khi đi tới một mảnh đất do chính ông dẫn người làm thuê canh tác, ông mới đào một hố sâu, đổ toàn bộ phân vào đó và lấp lại.
Khi đến Vương Gia Đài, Ninh Học Tường tức đầy một bụng. Cả ba hộ tá điền kia thế mà vẫn chưa chuẩn bị quà mừng. Hỏi họ có biết chuyện không, họ nói biết hết, nhưng nói xong lại cúi đầu thở dài. Vợ của Vương Lão Lục còn quay lưng đi lau nước mắt. Ninh Học Tường nghĩ thầm, đừng hòng giở trò này với ta. Dù thế nào, các người cày đất của ta, con gái ta sắp xuất giá, ít nhất cũng phải mang đến hai gói quà mừng. Không mang, sang năm còn muốn cày đất nữa không? Ông không nói những lời này ra miệng, chỉ để lộ trên nét mặt. Các tá điền nhìn thấy, cuối cùng cũng nói: “Lão gia, ngài về đi, hôm nay hoặc mai chúng tôi nhất định sẽ đến nhà ngài.” Ninh Học Tường thấy họ nói vậy bèn bảo: “Thực ra ta cũng chẳng muốn đến nói chuyện này, ta chỉ sợ người ta cười nhạo: con gái xuất giá mà chẳng ai mang quà mừng, Ninh Học Tường này sống thế nào mà ra nông nỗi ấy? Các người mang quà đến, cũng không cần thứ gì quá đắt đỏ, bánh đào giòn hay kẹo mật dê thì quá đắt, quả tam giác là được rồi.” Nói xong thì rời đi.
Trên đường về, khi nhặt thêm một đống phân bò, Ninh Học Tường trông thấy Tiểu Thuyết - một người làm thuê trong làng đang hớt hải chạy tới. Khi Tiểu Thuyết thở hổn hển báo tin cho ông, ý nghĩ đầu tiên lóe lên trong đầu ông là: cái vận rủi vẫn luôn đối chọi với trưởng tử nhà họ Ninh lại đến.
Chuyện xảy ra khiến cả nhà họ Ninh cảm thấy không thể tin nổi. Sau khi Ninh Học Tường rời đi, bà vợ ông là Điền thị bắt đầu dẫn dâu con là Liên Diệp và bà vú Lý chuẩn bị cho việc xuất giá của Tú Tú. Điền thị là một người mẹ thương con,  không hề qua loa với chuyện của con gái. Trước tiên bà kiểm tra lại một lượt chăn đệm đã chuẩn bị sẵn cho Tú Tú, xem góc chăn có được buộc táo và hạt dẻ theo tục lệ chưa, rồi lấy một chuỗi chìa khóa, mở thử từng ổ khóa trên các tủ, hòm chuẩn bị làm của hồi môn cho con gái, kiểm tra xem có cái nào khó mở không. Lúc này, Tú Tú đang chơi một chiếc đèn pin sáng bóng cùng cô em gái Tô Tô. Đó là món quà anh trai các cô mua từ trong thành về làm của hồi môn cho em gái. Thứ đồ ấy thật kỳ lạ, không cần đổ dầu hỏa mà vẫn sáng chói mắt. Tô Tô cầm đèn chiếu vào mắt bà vú Lý khiến bà nheo mắt cười không ngớt. Bà vươn tay nói: “Cô cả, cô hai, cho tôi xem với!” Tô Tô đưa đèn cho bà. Bà vú Lý cầm lấy, nhìn hai cái rồi nói: “Tiết kiệm chút đi, đừng để nó sáng mãi.” Nói xong, bà thổi phù phù. Thấy thổi không tắt, bà hốt hoảng: “Thế này thì làm sao? Nhúng vào chậu nước cho nó chết đuối à?” Câu nói khiến mấy người phụ nữ nhà họ Ninh bật cười nghiêng ngả.
Lúc này, Tiểu Thuyết làm thuê chạy ra sân sau báo rằng lại có người đến tặng quà mừng. Điền thị liền đặt chuỗi chìa khóa xuống, đi ra sân trước. Dưới mái hiên, quả nhiên có hai người phụ nữ, một già một trẻ đứng đó, tay xách bốn hộp quà nhỏ bọc giấy đỏ. Điền thị thấy họ hơi lạ mặt, bèn mời vào nhà rồi hỏi họ từ đâu đến. Người phụ nữ khoảng bốn mươi tuổi đáp rằng bà ta đến từ Hồ Lô Câu, chồng bà ta tên Trương Quán Lễ, còn cô gái đi cùng là con gái bà. Nhà họ từng vay tiền của lão gia, đến nay chưa trả được, nghe tin chuyện vui của cô cả nên đến chúc mừng. Điền thị nghĩ ngợi, hình như từng nghe chồng nhắc đến chuyện Trương Quán Lễ ở Hồ Lô Câu vay tiền, bèn nhận lấy quà họ mang đến. Khi nhận, bà khẽ cân nhắc từng hộp quà. Hộp quà mừng được làm từ gỗ đóng đinh và bọc giấy đỏ, thường không mở ra cho đến khi ăn, nhưng có những nhà láu cá hay làm giả, bên trong không phải quà mà là khoai khô hay thậm chí sỏi đá. Mấy hôm trước, Điền thị đã phát hiện năm hộ làm vậy, đều bị bà xé toạc hộp ngay tại chỗ để họ xấu hổ. Hôm nay, bốn hộp này không nhẹ không nặng, lắc lên nghe tiếng cũng đúng, Điền thị thấy hài lòng, bèn sai bà vú Lý pha trà. Người phụ nữ lớn tuổi xua tay nói: Không cần pha, chúng tôi không khát. Thưa bà, tôi nghe nói cô cả xinh đẹp như tiên nữ, nhưng chưa từng thấy bao giờ, liệu có thể cho chúng tôi nhìn một chút không?Điền thị nghe lời này thấy trong lòng dễ chịu, bèn đáp: “Xem thì xem.” Rồi bà ra hiệu cho bà vú Lý dẫn họ vào sân sau. Nhưng ngay khi họ vừa bước vào sân sau được một lát, bỗng nghe tiếng thét kinh hoàng của Tú Tú, như thể bị chó cắn. Điền thị vội chạy ra liền chứng kiến cảnh tượng: hai người phụ nữ kia đang lôi Tú Tú ra ngoài, người lớn tuổi cầm một con dao phay, người trẻ hơn cầm một khẩu súng lục - hóa ra là hai nữ thổ phỉ! Điền thị lập tức như sói mẹ lao tới: “Thả ra! Mau thả con gái ta ra!” Hai nữ phỉ đâu chịu nghe? Người trẻ hơn tung một cước, đá Điền thị ngã lăn ra đất, rồi kéo Tú Tú ra khỏi cổng lớn. Điền thị bò dậy, hét lên với Tiểu Thuyết đang đứng run rẩy: “Đồ khốn kiếp, còn không mau đi gọi người đuổi theo!” Tiểu Thuyết sực tỉnh, gào to: “Cậu chủ! Cậu chủ!” Liên Diệp khóc nức nở nói: “Cậu chủ đi đánh thỏ ở núi Đông rồi.” Điền thị bảo: “Vậy gọi Nhị lão gia!” Tiểu Thuyết liền chạy vội ra ngoài. Ở đây, cả đám phụ nữ trong nhà ngồi trong sân gào khóc thảm thiết. Khoảng thời gian bằng hai điếu thuốc, Nhị lão gia Ninh Học Thụy, Tiểu Thuyết và một vài người trong làng chạy đến. Điền thị không thấy Tú Tú đâu, nghiến răng chửi: “Đám vô dụng các người!” Ninh Học Thụy thở hổn hển nói: “Bọn chúng có bảy tám người chờ ở sau làng, súng dài súng ngắn đầy đủ, sao chúng ta đuổi kịp? Chị dâu, mau chuẩn bị tiền chuộc đi. Bọn chúng bảo chúng là người của Đỗ Mũi To, kêu nhà ta nhanh chóng mang năm ngàn đồng lên núi Công Kê.” “Năm ngàn?” Điền thị lập tức ngất xỉu tại chỗ.

[Truyện được đăng tải duy nhất tại website Mỏ Truyện - https://motruyen.online/read/luu-luyen-va-doan-tuyet-sinh-van-vat&chuong=1]

Bà vú Lý và Liên Diệp vừa gọi vừa đấm ngực Điền thị, Tiểu Thuyết vội chạy về hướng Vương Gia Đài…
Ninh Học Tường khóc lóc trở về nhà. Vào sân, ông vứt sọt phân, chạy thẳng vào phòng con gái ở sân sau. Nhìn thấy Tú Tú quả nhiên không còn đó, chỉ còn căn phòng đầy đồ cưới và các vật hồi môn đỏ xanh rực rỡ, ông gầm lên như bò già: “Tú Tú! Tú Tú!” Gào vài tiếng, ông ngã vật xuống đất, đấm ngực chửi: “Đỗ Mũi To, tao nguyền rủa mẹ mày! Tao nguyền rủa cụ mày!” Mọi người từ sân trước chạy vào kéo ông dậy, nhưng ông nhất quyết không đứng lên.
Quả nhiên Đỗ Mũi To ra tay tàn độc. Bắt cóc đòi tiền chuộc, không gì tàn nhẫn bằng việc bắt cô gái đã đính hôn nhưng chưa xuất giá của nhà địa chủ. Loại này gọi là “vé nhanh”, đòi giá cao, mà tiền đến cũng nhanh. Nhà có con gái bị bắt thường sẽ mang tiền chuộc ngay trong ngày, bởi nếu cô gái phải qua đêm trên núi, nhà chồng sẽ không chấp nhận nữa. Ông không sao ngờ được mình lại dính phải một đòn chí mạng như vậy. Năm ngàn. Năm ngàn! Ninh Học Tường nằm đó, lòng như bị mèo cào vì con số ấy như lưỡi dao thép sắc lạnh, chém thẳng vào tham vọng kiên trì suốt hơn hai mươi năm của ông.
Từ khi còn mười mấy tuổi, Ninh Học Tường đã không tin mình sẽ lặp lại số phận của các trưởng tử nhà họ Ninh đời trước. Ông quyết tâm để mọi người thấy một viễn cảnh khác trên người mình. Khi phân chia gia sản, được chia năm trăm mẫu đất, ông không hề thỏa mãn - chỉ biết ăn mòn gia sản thì có bản lĩnh gì? Sống trên đời, nếu không làm gia nghiệp lớn mạnh hơn, chẳng phải uổng phí một kiếp người sao? Ông tự đặt mục tiêu cho mình: Đời này, dù thế nào cũng phải có được mười khoảnh đất, đạt một con số lớn! Để thực hiện mục tiêu ấy, bao năm qua ông dốc hết tâm huyết. Các địa chủ khác đều thuê quản gia nhưng ông thì không. Ông không tin một người ngoài có thể hết lòng vì gia đình mình. Vì vậy, bao năm nay, từ việc ghi chép sổ sách trong nhà đến đi thu tô ngoài đồng, tất cả đều do một mình ông quán xuyến. Mùa vụ bận rộn, ông còn tự mình dẫn người làm thuê ra đồng làm việc. Cứ thế, năm này qua năm khác, ông kiếm từng đồng, tích cóp từng chút, hễ có cơ hội mua đất là mua thêm vài mẫu. Hơn mười năm trôi qua, đất của Ninh Học Tường đã tăng thêm hơn một trăm hai mươi mẫu. Ngược lại, hoàn cảnh nhà em trai ông là Ninh Học Thụy lại không bằng ông. Ninh Học Thụy không chịu khó, lại nuôi một đứa con trai bất tài, suốt ngày ăn chơi đàn đúm, chẳng làm việc gì ra hồn. Đến nay, khi phân chia đất đai nhà họ đã hao hụt mất một phần ba. Nhưng ai ngờ được, lũ thổ phỉ khốn kiếp kia lại nhắm vào chính Ninh Học Tường? Năm ngàn đồng, số tiền ấy không chỉ vét sạch tiền mặt trong nhà mà còn phải bán đi gần một trăm mẫu đất!
Ôi trời đất ơi! Ninh Học Tường nằm dưới đất đập chân thình thịch mấy cái.
Giữa lúc mọi người đang bó tay, một người phụ nữ khoảng bốn mươi tuổi, dáng vẻ thanh tú bước đến. Đó là Phí Tả thị, chị dâu của nhà chồng Tú Tú, một người phụ nữ có phẩm hạnh đặc biệt, được dân làng vô cùng kính trọng. Bà đứng bên cạnh Ninh Học Tường, gọi to: “Chú cả, chỉ khóc chẳng ích gì đâu, mau đứng dậy nghĩ cách đi!” Ninh Học Tường nghe giọng bà liền ngoan ngoãn ngừng khóc, lau nước mắt nước mũi trên má, bò dậy.
Khi Ninh Học Tường đã ngồi yên, Phí Tả thị lên tiếng: “Chú cả, ngày kia là đến hỷ sự nhà mình, hôm nay anh em Văn Điển sẽ trở về từ Lâm Nghi, chuyện của Tú Tú tính sao đây?” Ninh Học Tường ngước đôi mắt đẫm lệ nhìn bà, đôi má phị phờ chẳng nói gì. Ninh Học Thụy lên tiếng: “Anh, mau gom tiền đi. Nhà em còn khoảng trăm đồng đại dương, em sẽ lấy ra.” Nói rồi định bước đi. Nhưng Ninh Học Tường nói: “Từ từ. Chừng đó tiền thì làm được gì? Còn lại tính sao?” Ninh Học Thụy nói: “Cứ nghĩ cách tiếp đi.” Điền thị chen vào: “Mau lấy tiền nhà mình ra trước đã.” Ninh Học Tường trừng mắt với vợ: “Bà lấy được bao nhiêu?” Điền thị đáp: “Không đủ thì tìm người vay thêm!” Bà nói với Phí Tả thị: “Chị dâu, nhà chị giúp được chút nào không?” Phí Tả thị nói: “Được,góp hai trăm.” Điền thị rất tự tin nói với chồng: “Cứ gom góp thế này là được chứ gì. Nếu còn thiếu thì đến Chử Gia Trang tìm Hội trưởng Chử vay, vay nhà ông ấy ba ngàn cũng được.” Ninh Học Tường lập tức nghiến răng nói: “Bà chỉ biết vay! Bà nghĩ vay rồi không phải trả à?” Điền thị nghe vậy, không dám nói nữa.
Phí Tả thị định mở miệng nói điều gì, một tay cậu chủ Ninh Khả Kim cầm súng săn, tay kia xách hai con thỏ rừng, hùng hổ xông vào cổng. Anh ta hỏi: “Tú Tú bị bắt cóc thật sao?” Điền thị khóc lóc: “Còn giả sao? Thằng ranh con không ở nhà trông nom, chạy lên núi làm gì!” Ninh Khả Kim nghiến răng, cơ má nổi gân, giậm chân nói: “Để con tra xem hôm nay ai trông cổng phía bắc? Con sẽ trị chết chúng!” Liên Diệp nói: “Trị chết chúng thì ích gì? Họ bảo là người từ Hồ Lô Câu, ai mà phân biệt được thật giả?” Ninh Khả Kim đảo mắt, nói: “Ta sẽ tìm Hội trưởng Chử, kêu ông ta tập hợp Thanh Kỳ Hội lên núi! Ta phải tự tay lột gân Đỗ Mũi To, cướp Tú Tú về!” Ninh Học Tường gật đầu: “Cách này được! Cách này được!” Ninh Khả Kim liền quay người rời đi. Ninh Học Thụy nhìn theo bóng Ninh Khả Kim khuất ngoài cổng, lắc đầu nói: “Cách này khó mà thành. Đây không phải giữ thôn mà là lên núi, Hội trưởng Chử sẽ không ra tay đâu.” Phí Tả thị nói: “Chú hai nói đúng, cách này chắc chắn không được.” Điền thị lại bật khóc: “Thế này thì làm sao? Cha nó ơi, mau đi vay tiền đi!” Nhưng Ninh Học Tường nói: “Đợi Khả Kim, đợi Khả Kim đã.” Mọi người cũng đành thôi, không nói gì nữa, ngồi đó thở dài thườn thượt mà chờ.
Một lát sau, ngoài cổng bỗng có một ông lão thò đầu nhìn vào. Nhìn kỹ, hóa ra là Phong Nhị Mũi Đỏ. Liên Diệp bèn hỏi: “Có việc gì?” Phong Nhị lau mũi, rụt rè bước vào, cúi lưng đứng đó nhìn Ninh Học Tường. Ninh Học Tường lớn tiếng: “Có việc thì nói!” Phong Nhị cười gượng, ấp úng: “Nhà lão gia gặp chuyện, có định bán đất không?” Cả nhà họ Ninh nghe vậy đều trừng mắt nhìn lão. Ninh Học Tường run run má, hỏi: “Ông mua được bao nhiêu?” Phong Nhị đáp: “Mua một mẫu thôi. Tôi có tiền mặt. — À, ngài muốn bao nhiêu?” Nói rồi lão thọc tay vào ngực áo. Ninh Học Tường đập bàn đánh rầm: “Ta muốn x mẹ ông ấy!” Liên Diệp quát: “Còn không mau cút!” Tiểu Thuyết tiến lên đẩy lão ra. Phong Nhị ngơ ngác kêu: “Nhà các người không bán đất sao? Không bán đất thì lấy gì chuộc người?” Nhưng cho đến khi bị đẩy ra ngoài cổng, lão vẫn không nhận được câu trả lời.
Ngay sau khi Phong Nhị rời đi, Ninh Học Thi -  người anh em họ xa của Ninh Học Tường bước vào. Người này từng học hành vài năm, thông thạo văn thư, thường thay người trong làng viết thư từ, làm việc giấy tờ, đặc biệt thích làm trung gian mua bán đất đai, vì thế được gọi bằng biệt danh “cò đất”. Ông ta mở lời an ủi mọi người vài câu, rồi hỏi: “Anh Học Tường, anh đã tính toán thế nào? Sao không mau bán đất đi? Trong làng có không ít người tìm em, bảo em đến hỏi anh. Nếu anh muốn bán, em sẽ tìm người mua giúp.” Nghe những lời này, Ninh Học Tường tức đến mặt mày tím tái. Ông chỉ tay vào Ninh Học Thi, nói: “Mày còn dám tự nhận là người nhà họ Ninh? Mày lại đi làm chuyện thất đức như vậy?” Ninh Học Thi ngơ ngác, đáp: “Anh không bán đất? Anh có tiền sao?” Ninh Học Tường vung tay: “Có tiền hay không chẳng đến lượt mày lo! Mau cút ra khỏi cửa!” Sau khi Ninh Học Thi rời đi, Ninh Học Tường chửi rủa ầm ĩ: “Mẹ kiếp, chúng muốn ta chết sao? Đồ chó má, cả lũ đều là sói, ngày ngày mắt đỏ mắt xanh, hễ tìm được kẽ hở là lao vào cắn xé!” Thấy ông như vậy, không ai dám lên tiếng.
Đến trưa, Ninh Khả Kim trở về. Mọi người vội hỏi kết quả ra sao, Ninh Khả Kim mặt mày tối sầm, bước tới tường lấy thanh đại đao, rồi chụp lấy cây súng “Thổ Áp Ngũ” dựng sau cửa, nói: “Mẹ kiếp chúng nó, chúng không đi thì ta đi! Tiểu Thuyết, mau ra phố đánh một vòng chiêng, gọi hết anh em Thanh Kỳ Hội trong thôn mang vũ khí đến đây!” Ninh Học Tường đập bàn: “Hồ đồ! Tiểu Thuyết, cậu đừng đi!” Tiểu Thuyết đứng một bên không dám nhúc nhích. Ninh Khả Kim đập mạnh cây súng xuống đất: “Vậy cha nói xem phải làm sao?” Mọi người cùng quay sang nhìn Ninh Học Tường. Nhưng Ninh Học Tường lại nhìn Tô Tô đang lặng lẽ khóc bên tường. Phí Tả thị sốt ruột nói: “Chú cả, thời gian không chờ đợi! Trời sắp tối rồi, phải lên núi chuộc người chứ!” Ninh Học Tường cúi đầu, nghiến răng, mí mắt run rẩy suy nghĩ một lúc, rồi bất chợt đập mạnh xuống bàn, hai nắm đấm khiến bàn rung lên bần bật, gào khóc nói: “Thôi kệ thôi kệ! Đành bỏ đứa con gái này!”
Sau khi mọi người nghe rõ cũng kinh ngạc. Phí Tả thị giận dữ: “Vậy nhà ta phải làm sao? Em dâu của nhà ta cưới thế nào đây?”
Ninh Học Tường vẫn gục mặt xuống bàn, không ngẩng lên, miệng lẩm bẩm: “Bảo Tô Tô thay. Bảo Tô Tô thay.”
Phẩm hạnh cao quý của Phí Tả thị được dân chúng truyền tụng rộng rãi, bắt nguồn từ mười bảy năm trước.
Phí Tả thị vốn quê ở Tả Gia Trang, cách đây hai mươi dặm, năm mười tám tuổi gả cho Phí Thuyên Tử. Cả đời bà oán hận người cô họ thứ hai làm mối. Cô này vì ham của cải nhà họ Phí nên ra sức tô vẽ nhà ấy tốt đẹp thế này thế kia, khiến bà bước chân vào nhà họ. Đến nơi bà mới biết mọi chuyện không như lời bà ta nói. Tuy tổ tiên nhà họ Phí từng có thời huy hoàng, nhưng đời sau càng ngày càng sa sút, đến nay con cháu nhà họ Phí có hai ba mươi hộ, chẳng hộ nào ra hồn. Nhà Phí Thuyên Tử là khá nhất, nhưng cũng chẳng giàu có như cô họ thứ hai mô tả, chỉ có trăm mười mẫu đất, một con bò đực già và một con lừa gầy. Điều tệ nhất là người nhà này không đông, chỉ có hai cha con sống qua ngày, ông bố Phí Hồng Phúc đã ngoài sáu mươi, còn con trai độc nhất Phí Thuyên Tử lại mang bệnh lao. Phí Thuyên Tử thật sự quá tệ. Phí Tả thị thường nghĩ: nếu trên đời có đàn ông giả, thì người đàn ông giả đầu tiên chính là Phí Thuyên Tử. Lần đầu gặp Phí Thuyên Tử là khi bái đường, bà nhìn qua tấm khăn đỏ che đầu, chỉ thấy thân hình gã gầy gò như cây hành khô cằn, bước đi lảo đảo như giẫm trên một lớp bông. Kỳ lạ hơn, từ bên cạnh nhìn lại, ngực gã còn nhô ra như ngực phụ nữ. Đến đêm lên giường, bà bị đau vì bị đè, đưa tay sờ mới biết đó chỉ là một đống xương. Chính cái gã Phí Thuyên Tử này, trong vài ngày tân hôn, dựa vào chút sức lực tích lũy suốt hai mươi năm đã khiến Phí Tả thị từ một cô gái trở thành phụ nữ, giúp bà lần đầu nếm trải niềm vui chăn gối. Nhưng sau đó, gã vô trách nhiệm bỏ mặc bà, mỗi đêm chỉ nằm ở đầu kia giường, thở hổn hển và ho khạc đờm. Trong vô số đêm dài đằng đẵng ấy, Phí Tả thị nằm im không nói, lặng lẽ để nước mắt thấm ướt chiếc gối thêu hoa. Bốn năm sau, Phí Thuyên Tử thậm chí không muốn làm đàn ông giả nữa, buông tay đi về cõi âm. Mà lúc ấy, Phí Tả thị mới chỉ hai mươi hai tuổi!
Phải làm sao đây? Những đêm đầu tiên sau khi chồng mất, Phí Tả thị trằn trọc suy nghĩ không ngừng. Bà biết tái giá là điều tuyệt đối không thể. Cha bà là người đọc sách, từ nhỏ đã dạy bà tuân theo lời dạy của thánh nhân, sao có thể để bà làm chuyện mất mặt? Phí Tả thị nghĩ, nếu con đường đó không đi được thì bà sẽ đi con đường ngay chính, cầu lấy một danh tiếng tốt.
Ý nghĩ đầu tiên của bà là chết theo chồng. Một người đàn ông bệnh tật lâu năm qua đời, người vợ trẻ tuổi đốt nén tiền giấy cuối cùng cho chồng rồi thong dong treo cổ tự vẫn… Chuyện này đủ để khiến các tú tài trong làng viết thư báo quan, ngày sau được ghi vào huyện chí dày cộp. Phí Tả thị biết đôi chút chữ nghĩa, từng đọc nhiều lần cuốn huyện chí mà cha bà cất giữ. Trong chương “Liệt nữ” của cuốn sách ấy, những câu chuyện như vậy có rất nhiều. Nhưng nghĩ đến dáng vẻ hèn kém của Phí Thuyên Tử, bà thực sự không muốn nối gót gã. Bà không thể chịu nổi cảnh tưởng bước vào âm phủ cùng Phí Thuyên Tử.
Không muốn chết theo thì giữ tiết. Người đời vẫn nói: “Chết theo thì dễ, giữ tiết mới khó.” Phí Tả thị nghĩ mình có thể giữ được. Hai năm qua, sống với chồng chỉ có danh không có thực, bà đều vượt qua được, chẳng lẽ trong những ngày tháng sau này lại để mình sa ngã? Bà sẽ chăm lo việc nhà cẩn thận, hiếu kính cha chồng, vài năm nữa nhận một đứa con trai từ một chi nhà họ Phí làm con nuôi, nuôi nấng nó chu đáo, để nó lớn lên cưới vợ sinh con, nối dõi tông đường cho nhà họ Phí. Nhưng rồi Phí Tả thị chợt cảm thấy cách làm này quá bình thường, quá cũ kỹ.
Nếu đã đặt cược cả đời mình thì phải làm điều gì đó khác biệt. Phí Tả thị nghĩ vậy.
Đêm sau khi làm lễ “35 ngày” cho chồng, bà lại trằn trọc không ngủ được. Đột nhiên, trong bóng tối, bà nghe thấy một âm thanh. Đó là tiếng ngáy vọng ra từ gian chính của cha chồng Phí Hồng Phúc. Vì mất con trai khi tuổi đã cao, những ngày qua ông khóc rất dữ, hôm nay còn khóc đến ngất đi mấy lần. Nhưng tối nay ông ngủ rất say, có lẽ vì quá mệt. Tiếng ngáy của cha chồng vang to. Tiếng ngáy ấy như một con lợn già, lững lờ bước ra khỏi cửa gian chính, đi loanh quanh trong sân rồi đến trước cửa phòng bà mà cọ cọ. Nghe tiếng ngáy ấy, một ý nghĩ chợt lóe lên trong lòng Phí Tả thị, bà đột nhiên trở nên kích động.
Sáng hôm sau, Phí Tả thị cưỡi một con lừa đen lớn, trở về nhà mẹ đẻ cách đó ba mươi dặm. Sau khi ôm mẹ khóc lóc một hồi, bà đến thư phòng của cha, ông Tả Ngọc Quân. Bà biết mẹ mình chất phác, có những chuyện không hiểu rõ. Cha bà từng học nhiều năm ở trường tư, đến nay vẫn thích ngồi trong thư phòng, mười ngày thì hết tám ngày ở đó, hiểu biết rất nhiều đạo lý. Trong căn phòng thoảng mùi sách và mực thơm, Phí Tả thị trò chuyện vài câu với cha, rồi đặt câu hỏi: “Thưa cha, đàn ông đến độ tuổi nào thì không còn khả năng sinh sản?”
Tả Ngọc Quân nghe câu hỏi này thì kinh ngạc tột độ. Ông không ngờ cô con gái được mình dạy dỗ biết sách biết lễ, dịu dàng như mèo lại đặt ra một câu hỏi táo tợn như vậy. Ông trợn mắt nhìn chằm chằm khuôn mặt xinh đẹp của con, muốn tìm trên đó chút dấu vết phóng đãng để rồi mắng mỏ một trận, nhưng không ngờ con gái lại nhạy bén nhận ra ý nghĩ của cha, vội vàng giải thích mục đích câu hỏi: bà muốn hỏi liệu một người đàn ông sáu mươi tư tuổi như cha chồng có còn khả năng sinh con hay không, nếu được, bà sẽ tìm cách cưới vợ mới cho ông, để nhà họ Phí có người nối dõi chính thống.
Tả Ngọc Quân lại một phen kinh ngạc. Ông không ngờ con gái lại nghĩ ra một kế sách như vậy cho nhà chồng. Ông vỗ trán thở dài: “Tổ tiên có linh, để nhà họ Tả sinh ra một người con gái tiết nghĩa như thế!” Sau đó ông ngồi ngay ngắn, như một vị thầy giảng đạo, trả lời con gái: “Người xưa nói, đàn ông tám tám, phụ nữ bảy bảy thì thiên quý cạn kiệt. Cha chồng con năm nay đúng tám tám, theo lý thì không còn khả năng sinh sản. Nhưng tám tám của đàn ông chỉ là con số chung, thực tế còn tùy người. Có người bảy bảy đã suy kiệt thận khí, có người đến chín chín vẫn có thể lên giường với phụ nữ. Muốn biết cha chồng con còn khả năng hay không, có hai cách: thứ nhất, xem ông ấy có còn sức vác bao lúa hay không; thứ hai, xem dòng nước tiểu của ông ấy có xuyên qua được đống tro hay không. Nếu cả hai điều kiện này đều đạt thì nhà họ Phí còn hy vọng nối lại hương hỏa.”
Được cha dạy bảo, Phí Tả thị mặt đỏ tai hồng, cảm tạ rồi lui ra.
Mười ngày sau, Phí Tả thị trở lại nhà mẹ đẻ để báo với cha: qua kiểm chứng, cha chồng bà vẫn còn đủ cả hai khả năng. Việc kiểm chứng của Phí Tả thị được tiến hành trong bí mật, không để cha chồng hay biết và cách làm vô cùng khéo léo. Đến nỗi hàng chục năm sau, người dân ở miếu Thiên Ngưu và các làng lân cận vẫn còn ca tụng sự thông minh của người phụ nữ này.
Lúc đó, nghe con gái báo cáo, Tả Ngọc Quân lập tức tìm người mai mối, nói rõ ý định, bảo họ nhanh chóng tìm vợ mới cho Phí Hồng Phúc. Người mai mối vừa bắt đầu tìm kiếm đã chọn được một cô gái từ gia đình nghèo khó, mới mười chín tuổi. Sau đó Tả Ngọc Quân đích thân đến miếu Thiên Ngưu, nói chuyện này với ông thông gia già. Nghe tin con dâu muốn mình tái giá, Phí Hồng Phúc cảm động đến rơi nước mắt, liên tục nói không ngờ đứa con dâu này lại có lòng như vậy, thật hiếm có, thật hiếm có! Ông lại nói: Nhưng ta đã già rồi, đuôi hổ cũng khô héo mất rồi. Tả Ngọc Quân cười lớn nói: Ông anh vẫn còn được, con gái tôi đã thử rồi. Khi nghe rõ những gì con dâu đã âm thầm làm, Phí Hồng Phúc lập tức đỏ mặt vì xấu hổ, như thể mình đang trần truồng phô bày một đống thịt thối trước mặt cha con nhà họ Tả.
Mùa đông năm Quang Tự thứ ba mươi mốt (1905), Phí Hồng Phúc sáu mươi tư tuổi, vui mừng cưới vợ mới. Năm sau, ông sinh được một cậu con trai, đặt tên là Văn Điển. Khi đứa trẻ chào đời, nước mắt Phí Hồng Phúc tuôn rơi, trịnh trọng quỳ xuống trước con dâu, dập đầu ba cái. Từ đó, hành động cứu vãn dòng máu đã khô cạn của nhà họ Phí của Phí Tả thị được người dân vùng này truyền tụng rộng rãi.
Sau này, gia đình ấy lại liên tiếp gặp biến cố: Tuy Phí Hồng Phúc già mà vẫn cố gắng sinh được con trai, nhưng không chịu nổi sự đòi hỏi của người vợ trẻ, qua đời khi Văn Điển lên ba. Khi Văn Điển được năm tuổi, mẹ cậu lại mất vì một lý do đặc biệt. Vậy là Phí Tả thị trở thành mẹ của chú em chồng, đồng thời gánh vác cả gia đình. Dù nhà không giàu có, bà vẫn cho Văn Điển đi học. Cậu học ở làng vài năm rồi hai năm trước, bà gửi cậu đến Lâm Nghi học trung học. Bà tin chắc vào câu nói mà cha mình thường nhắc: “Muôn vàn nghề đều thấp kém, chỉ có đọc sách là cao quý.” Bà quyết tâm để Văn Điển học hành thành tài. Hiện tại bà sắp xếp cho Văn Điển mười sáu tuổi thành thân, nhằm sớm nối thêm một mắt xích vào chuỗi huyết mạch nhà họ Phí.
Vào ngày thứ ba sau khi Tú Tú gặp chuyện, hôn lễ của Phí Văn Điển vẫn diễn ra đúng ngày. Nhưng khi đội ngũ đưa dâu hùng hậu của nhà họ Ninh đưa cô dâu đến trước cổng nhà họ Phí, Phí Tả thị vẫn đang khó khăn khuyên nhủ chú rể. Phí Văn Điển trở về từ Lâm Nghi hai ngày trước, nghe tin Tú Tú bị bắt cóc và đổi cô dâu thành Tô Tô, cậu khóc òa một trận, sau đó nằm lì trên giường không dậy. Hai ngày qua, Phí Tả thị đã hết lời khuyên bảo, nói đến mỏi miệng, Phí Văn Điển mới chịu đối diện sự thật và đồng ý chấp nhận Tô Tô. Sáng nay cậu dậy rửa mặt, tiếng pháo đón dâu trước cổng đã nổ vang. Lẽ ra chú rể phải ra trước kiệu hoa, chắp tay vái chào mời cô dâu bước xuống, nhưng cậu chỉ đứng đờ đẫn trong sân, mặt không chút biểu cảm. Phí Tả thị giục: Mau ra đi, người ta đến cổng rồi, chú còn làm bộ mặt như thế! Vừa nói vừa đẩy, Phí Văn Điển mới bước ra ngoài, xuất hiện trước mặt mọi người, đến trước kiệu hoa vái qua loa một cái.
Khi làm lễ bái thiên địa và bái cao đường, hôn lễ xuất hiện một cảnh tượng cảm động: chú rể và cô dâu đứng đó, nhưng trước mặt không có ai để bái. Ninh Học Thi là người điều hành, lớn tiếng gọi: “Phải bái chị dâu chứ! Chị dâu đâu rồi? Mau ra đây, mau ra đây!” Lúc này, mấy người phụ nữ từ trong nhà đẩy Phí Tả thị ra. Phí Tả thị từ chối: “Không được bái tôi! Không được bái tôi!” Cả sân người xem náo nhiệt đồng thanh hô: “Phải bái chị chứ! Không bái chị thì bái ai?” Lúc này, Phí Tả thị đành đứng trước đôi uyên ương. Khi hai người quỳ xuống, cả sân người lặng lẽ tỏ lòng kính trọng, một vài phụ nữ còn lén lau nước mắt.
Tô Tô cúi đầu ngồi trong phòng tân hôn, mặt đỏ như quả đào chín. Cô không bao giờ ngờ được hôm nay mình lại ngồi đây làm tân nương của Phí Văn Điển. Năm ngoái, khi chị gái cô đính hôn với Phí Văn Điển, nhìn chị ngày ngày tràn ngập niềm vui, trong lòng Tô Tô không khỏi ngưỡng mộ. Phí Văn Điển không chỉ tuấn tú mà còn đang học ở Lâm Nghi. Cả làng chỉ mình cậu đi học ngoài huyện. Điều này thật phi thường, báo trước một tương lai rộng mở. Hai năm qua Tô Tô mới bắt đầu biết rung động, thường nghĩ: ta không lấy chồng thì thôi, muốn lấy cũng phải lấy người như anh rể.
Một sự việc bất ngờ đã khiến giấc mơ của Tô Tô trở thành hiện thực. Ban đầu, Tô Tô phản kháng kịch liệt với hiện thực này. Cô không ngờ cha mình lại nhẫn tâm đến vậy, bỏ mặc chị gái bị thổ phỉ bắt cóc mà không cứu, lại nghĩ ra cách này. Cô khóc lóc gào lên với cha: Con không đi con không đi! Nhưng cha đập bàn quát: Mày không đi tao đánh chết mày! Tô Tô đáp: Cha đánh chết con, con cũng không đi! Lúc này, cha cô bỗng dịu giọng, nói: Tô Tô, con gái ngoan, cha xin con được không? Tô Tô nức nở nói: Chị con còn trên núi kia! Cha nói: Đừng nhắc đến nó nữa, chẳng phải tại ai, chỉ tại số nó không tốt. Ở đây, con gái nhà giàu thiếu gì, sao lại cứ nhằm vào nó mà bắt? Con ngoan, nghe lời, con đi đi, cha sẽ cho con mười mẫu đất làm của hồi môn…
Đối với mười mẫu đất ấy, Tô Tô chẳng để tâm. Ở tuổi của cô, với sự từng trải còn hạn chế, cô chưa hiểu giá trị của mười mẫu đất. Nhưng cô nhớ kỹ chữ “số” mà cha nhắc đến. Giờ đây, Tô Tô tự an ủi mình bằng lời ấy. Phải, chẳng trách gì khác, chỉ trách số phận. Số chị Tú Tú không tốt, số cô tốt. Lúc này, Tô Tô ngồi đó, tim đập thình thịch, hơi thở ngắn ngủi, chờ đợi mọi điều mà số phận đã sắp đặt.
Trời tối đã lâu, khách khứa lần lượt ra về, Phí Tả thị dẫn Phí Văn Điển bước vào phòng. Tô Tô không dám ngẩng đầu, chỉ thấy đôi chân đàn ông chậm chạp lê bước, cuối cùng dừng lại trước một chiếc ghế. Phí Tả thị đẩy ngọn đèn dầu trong bát sắt trên bàn sáng hơn một chút, nói: “Nghỉ sớm đi.” Rồi bà bước ra ngoài.
Tim Tô Tô đột nhiên đập nhanh. Cô biết điều sắp xảy ra trong khoảng thời gian tiếp theo. Cô từng tận mắt chứng kiến chuyện đó năm mười bốn tuổi. Hôm ấy, ngoài phố có đoàn người biểu diễn khỉ, cả nhà kéo nhau đi xem, chỉ để lại bà vú Lý ở nhà. Tô Tô xem một lúc muốn đi tiểu, liền vội vã chạy về. Vừa vào cổng, cô thấy bà vú Lý đang lén lút nhìn qua cửa phòng của anh trai. Thấy Tô Tô, bà vú Lý cười bí hiểm: “Cô hai, cô đi xem trong đó đang làm gì.” Tô Tô hỏi: “Ai đanh trong đó?” Bà vú Lý nói: “Cô cứ đi xem thì biết.” Tô Tô bước tới. Đến cửa, cô nghe thấy tiếng anh trai thở hổn hển: “Em nói đi, sướng không?” Một giọng nữ thở hổn hển đáp: “Sướng! Quá sướng!” Nghe giọng là cô hầu Tiểu Thông. Tô Tô nghĩ: Chuyện gì mà khiến họ sướng thế? Cô định đẩy cửa bước vào. Ai ngờ cửa bị chốt, cô bèn nhìn qua khe cửa sổ. Cảnh tượng nhìn thấy khiến cô không thể nào quên cả đời: anh trai đang trần truồng phần dưới, đè Tiểu Thông trên giường, còn Tiểu Thông dang hai chân thon ra hai bên, cong lên, gõ vào cặp mông tím đen của anh trai như đôi dùi trống, vừa gõ vừa kêu: “Sướng lắm! Sướng lắm!” Tô Tô chưa từng thấy cảnh ấy bao giờ, sợ hãi quay đầu bỏ chạy.Chạy ra gian chính, bà vú Lý cười hỏi: “Thấy gì rồi? Thấy gì rồi?” Tô Tô đáp: “Đánh trống! Hai người họ đánh trống!” Bà vú Lý ngơ ngác hỏi: “Đánh trống? Đánh trống gì?” Sau đó, Tô Tô không dám kể chuyện này với mẹ, nhưng vài tháng sau, bụng Tiểu Thông to dần, bị bà chủ phát hiện, cho hai đồng đại dương rồi đuổi về quê. Hai năm qua, dù Tô Tô không gặp lại Tiểu Thông nhưng hình ảnh ấy thường hiện lên trong đầu, tiếng kêu “sướng lắm, sướng lắm” của cô ta văng vẳng bên tai. Mỗi lần như vậy, Tô Tô cảm thấy cả người nóng ran, một khát khao như rồng lửa cuộn trào trong cơ thể… Giờ đây, cảm giác ấy lại trỗi dậy. Tô Tô không kìm được, ngẩng đầu nhìn người đàn ông nhỏ bé ngồi bên bàn.
Tô Tô phát hiện người đàn ông ấy cũng đang nhìn mình. Cô hoảng hốt, vội cúi đầu. Lúc này, cô nghe thấy Phí Văn Điển lên tiếng: “Tô Tô, em có muốn đến đây không?” Tô Tô khẽ gật đầu. “Em thấy hai ta thành thân thế này ổn chứ?” Tô Tô lại gật đầu lần nữa. Nhưng vừa gật xong, cô nghe tiếng “bốp” trên bàn, ngẩng lên thì thấy Phí Văn Điển tức giận đứng dậy. Cậu trừng mắt nhìn cô: “Em đúng là chẳng ra gì! Chị em còn đang chịu khổ ở chỗ bọn thổ phỉ, em biết không?” Thấy Phí Văn Điển nghĩ như vậy, lại nhắc đến chị gái, Tô Tô run lên, lập tức bật khóc. Cô phân bua: “Em không muốn, nhưng cha em bắt em phải đến, anh nói xem em làm gì được?” Nghe vậy, Phí Văn Điển im lặng. Cậu ngồi phịch xuống ghế, thở dài: “Thôi, chúng ta cũng giống nhau, giống nhau cả.”
Đêm ấy, hai người nằm ở hai đầu giường, mỗi người quấn một chăn riêng. Tô Tô lặng lẽ để nước mắt chảy một lúc rồi mơ màng ngủ thiếp đi. Ở đầu kia, Phí Văn Điển thở dài, trở mình liên tục, không hề chạm vào cô. Đêm thứ hai vẫn như vậy. Nhưng ban ngày, cả hai tuân theo lời Phí Tả thị, làm những gì cần làm, không để ai nhận ra điều gì bất thường.
Ngày thứ ba, trời đổ một trận tuyết lớn. Tuyết thổi tới theo gió tây bắc, dày đặc như những hạt muối. Khi tuyết phủ đầy mặt đất, cái lạnh khiến người ta không chịu nổi. Tối đến, chỉ đắp một tấm chăn, cả người không khỏi run cầm cập. Nửa đêm, Phí Văn Điển mở miệng: “Ôi, lạnh quá.” Tô Tô cũng thấy lạnh thấu xương, bèn nói: “Hay là ta ghép chăn lại với nhau đi.” Nói rồi cô ngồi dậy, trải tấm chăn của mình, đắp lên người Phí Văn Điển. Nhưng Phí Văn Điển nằm im không động đậy. Tô Tô không đoán được ý cậu, không dám làm liều, chỉ mặc áo lót mỏng manh ngồi đó. Phí Văn Điển ngẩng đầu nhìn cô, nói: “Không nằm xuống, chẳng phải sẽ lạnh cóng sao?” Tô Tô cảm thấy lòng ấm lên, chui tọt vào chăn như chú mèo nhỏ. Cô co người lại khi chui vào, cảm nhận đầu gối và khuỷu tay mình chạm vào cẳng chân dài của Phí Văn Điển. Cô run lên, vội rụt lại, cơ thể cong như lưỡi cung, nằm yên ở đó. Nhưng cẳng chân ấy không nhúc nhích, tựa như một thân cây vững chãi. Lúc này, bên tai Tô Tô lại vang lên tiếng kêu của Tiểu Thông bốn năm trước. Cô không thể kìm nén khát khao ấy. Thế là, như con sâu đo, cô chậm rãi, chậm rãi áp sát vào thân cây ấy. Cô cảm nhận thân cây khẽ run lên như bị gió thổi, rồi lại bất động. Tô Tô dần dần duỗi thẳng cơ thể cong như cung, áp sát vào người Phí Văn Điển… Đúng lúc cô chờ đợi phản ứng từ cậu, cổng sân bỗng bị đập vang trời, tiếp đó là tiếng hét the thé gần như giọng đàn bà của Tiểu Thuyết: “Cô hai, cô hai, cô cả về rồi!” Nghe vậy, Tô Tô bật dậy, vừa mặc quần áo vừa nói: “Trời ơi, về rồi! Tốt quá!” Trong khoảnh khắc chạy ra khỏi phòng, cô quay lại nói với Phí Văn Điển cũng đã giật mình ngồi dậy: “Này, để chị tôi với anh nhé! Anh cũng mau dậy đi!”
Tô Tô chạy ra cổng, Tiểu Thuyết vẫn đang ôm vai đứng đợi trong tuyết rơi dày đặc. Vừa chạy về nhà, Tô Tô vừa hỏi chị gái về như thế nào. Tiểu Thuyết kể, chỉ cách đây một lúc, khi cậu ta đang ngủ trong phòng phụ, nghe tiếng cô cat gọi ngoài cổng, vội mở cửa nhìn, quả nhiên là cô, người đầy tuyết như người tuyết. Khi gọi lão gia và bà chủ dậy, cô cả khóc kể rằng một tên thổ phỉ tốt bụng đã nhân lúc tuyết rơi, canh gác trên núi lơ là, thả cô đi. Cô đi bộ cả nửa đêm mới mò về được miếu Thiên Ngưu. Nghe xong, nước mắt Tô Tô lăn dài.
Bước trên lớp tuyết dày trên đường, Tô Tô chạy về nhà, quả nhiên trong nhà đang ồn ào náo loạn. Cô nghe cha ở gian chính gầm lên như bò già: “Nhục nhã chết đi được! Mẹ kiếp, nhục nhã chết đi được!” Tô Tô đến cửa nhìn vào, thấy trong đó chỉ có vài người đàn ông: cha, anh trai và Tiểu Thuyết. Cha khoác chiếc áo bông rách, vừa chửi vừa xoay vòng tại chỗ. Anh trai và Tiểu Thuyết đứng bên, mặt âm trầm không nói tiếng nào. Biết chị ở sân sau, Tô Tô liền quay người chạy tới đó.
Trong căn phòng mà Tô Tô và Tú Tú ở từ nhỏ, vang lên tiếng khóc của Điền thị: “Con ta, con gái đáng thương của mẹ ơi!” Tô Tô bước vào, thấy mẹ đang ôm chặt Tú Tú, còn Liên Diệp và bà vú Lý vừa khóc vừa an ủi. Năm ngày không gặp Tú Tú, giờ gầy đi trông thấy, ngồi dưới ánh đèn như người gỗ. Tô Tô kêu lên một tiếng “chị” rồi lao vào ôm cô. Không ngờ Tú Tú không khóc, chỉ cười buồn với em gái: “Em thấy không, chị về rồi đây.” Tô Tô nói: “Chị, em không thay chị nữa, chị về rồi, chị đến nhà họ Phí đi.” Nói câu này, Tô Tô cảm thấy đau ở eo, hóa ra là chị dâu Liên Diệp đang lén véo cô. Cô tưởng gia đình chưa nói với chị chuyện kết hôn thay, nhưng không ngờ chị gái lại bảo: “Nên để em đi, chị không xứng với anh ấy nữa.” Tô Tô nói: “Không, anh rể vẫn nhớ chị.” Tú Tú cười khổ nói: “Em đừng an ủi chị.” Tô Tô nói: “Thật mà, mấy ngày qua anh ấy vẫn không hề…” Nói đến đây, mấy người phụ nữ đều kinh ngạc nhìn Tô Tô. Lúc này Tú Tú ôm mặt, “òa” lên một tiếng khóc nức nở.
Tô Tô đứng dậy bước ra cửa, không thấy bóng dáng Phí Văn Điển ở cả sân trước lẫn sân sau, bèn chạy một mạch về nhà họ Phí. Vừa vào cổng, cô thấy Phí Văn Điển và chị dâu đang giằng co trên sân đầy tuyết. Phí Văn Điển nói: “Em nhất định phải đi!” Phí Tả thị kéo cậu: “Em không được đi! Tô Tô đã là vợ em, em còn tìm cô ấy làm gì?” Nhưng Phí Văn Điển vẫn kiên quyết bước ra. Tô Tô nói: “Cứ để anh ấy đi.” Nghe Tô Tô nói vậy, Phí Tả thị buông tay. Nhìn theo bóng lưng Phí Văn Điển, bà dậm chân nhỏ dài ba tấc: “Trời ơi, sao lại xảy ra chuyện này!”
Phí Văn Điển và Tô Tô, một trước một sau đi về nhà họ Ninh, không nói với nhau câu nào. Đến nơi, Tô Tô để Phí Văn Điển vào phòng, còn mình đứng lại trong sân. Tiếp đó, Điền thị, Liên Diệp và bà vú Lý cũng ra sân. Mấy người phụ nữ im lặng đứng đó, nhưng tai thì lắng nghe động tĩnh trong phòng.
Chỉ nghe Phí Văn Điển nói: "Em về rồi à."
Lại nghe Tú Tú nói: "Ừ, về rồi."
Phí Văn Điển nói: "Tôi về từ Lâm Nghi mới biết em gặp chuyện, mấy ngày nay tôi cứ lo lắng cho em."
Tú Tú nói: "Lo lắng cho tôi làm gì, chẳng phải có Tô Tô sao?"
Phí Văn Điển nói: "Đó là ý kiến của họ, thực ra tôi không muốn, nếu không tin em hỏi Tô Tô xem."
Tú Tú nói: "Anh không muốn thì làm sao? Anh còn muốn tôi không?"
Phí Văn Điển im lặng.
Tú Tú nói: "Anh có biết không, thứ tôi để lại cho anh, đã bị người trên núi lấy đi lâu rồi…"
Phí Văn Điển tức giận nói: "Em! Em xem em…"
Tú Tú vẫn tiếp tục nói: "Họ nhốt tôi trong một căn phòng nhỏ, cửa kêu cót két một tiếng rồi có người bước vào, lại kêu cót két một tiếng nữa, lại có người bước vào, liên tục như vậy suốt ba ngày ba đêm…"
Nghe đến đây, Tô Tô cảm thấy trong lòng lạnh lẽo, lạnh đến mức toàn thân run rẩy. Nhìn sang bên cạnh, mẹ cô đã lại gục xuống đất tuyết khóc lóc thảm thiết.
Ánh đèn ở cửa lóe lên, Phí Văn Điển bước ra từ trong nhà. Cậu đi thẳng về phía Tô Tô, nắm lấy tay cô, kéo cô ra ngoài cổng. Tô Tô nói: "Anh làm gì vậy? Anh muốn đi thì đi trước đi, tôi phải ở lại với chị tôi!" Nhưng Phí Văn Điển không nói gì, cũng không quay đầu lại, cứ thế kéo cô về nhà vội vã.
Bước vào sân nhà họ Phí, Phí Tả thị từ trong nhà bước ra hỏi tại sao lại về, Phí Văn Điển cũng không trả lời, lập tức kéo Tô Tô vào phòng mới, đẩy cô lên giường. Mặt cậu đanh lại, xé áo quần của Tô Tô, nghiến răng tiến vào cô. Ban đầu Tô Tô để mặc cậu, nhưng cô không ngờ rằng việc từng khiến Tiểu Thông vui sướng lại khiến cô đau đớn đến vậy. Cô không chịu nổi nỗi đau nhói tim, run rẩy đẩy cậu ra và mắng: "Phí Văn Điển, đồ khốn nạn!" Phí Văn Điển nghe thấy, gục xuống người cô khóc lóc thảm thiết: "Khốn nạn, khốn nạn, khốn nạn mà…"